Tag archieven: balinese

Souplesse van de geest: dansen in Het Dorp

Optreden en lezing Bali voor bewoners van Het Dorp Vorig jaar, toen ik tijdelijk een bijbaan had als verzorgende in Het Dorp in Arnhem, beloofde ik de 17 bewoners van de Roedelweg dat ik ze een keer zou komen verrassen met een optreden Balinese dans. Indische collega Larissa zou wel voor een Indonesische maaltijd zorgen. Afgelopen vrijdag, 23 juni, kwam het er dan eindelijk van. Met wat parasollen en Balinese doeken toverden we de gezamenlijke eetruimte om in een klein Balinees paradijsje. Het weer zat niet mee, maar, wat zeur ik, we zaten binnen. En sowieso zeur je een heel stuk minder als je denkt aan al die mensen die hun leven lang gekluisterd zitten aan hun rolstoel. In eerste instantie leek het mij dan ook nogal paradoxaal om voor mensen met een lichamelijke beperking een dansoptreden te komen verzorgen. Dat vond men in Het Dorp echter helemaal niet! Of ik ooit gehoord had van rolstoeldansen?
Dat laat maar weer eens laat zien dat dans een universele uiting van de mens is en niet is voorbehouden aan een select groepje soepel gebouwde freaks. De bewoners van Het Dorp zijn naar mijn mening juist extreem soepel van geest. Zo soepel zelfs dat ze zich niet laten weerhouden door een protesterend lijf.

Algemene informatie over Balinese dans: een introductie

Balinese dans – een introductie

Balinese dans (dansen = ngigel (laag Balinees) of masolah (hoog Balinees)), tari Bali in het Indonesisch, ligt diep geworteld in de religie; een unieke samensmelting van Hindoeïsme, Boeddhisme en voorouderverering. Tijdens de vele kleurrijke tempelceremonies op het Indonesische vulkaaneiland helpt dans de balans tussen ‘positieve’ en ‘negatieve’ krachten in stand te houden. De Balinese ‘kijk op de wereld’ is gebaseerd op het geloof in een ontastbare, onzichtbare wereld – niskala -, naast een tastbare, zichtbare wereld – sekala -. Het doel van de Balinese religie en de taak van de Balinezen is deze twee werelden steeds opnieuw met elkaar in balans te brengen, waardoor geluk en harmonie in het leven kunnen ontstaan.

DwiBhumi Bali offerandes
Balinese vrouwen dragen offerandes naar de tempel.
DwiBhumi Bali tempel Hindoeisme
Balinese tempel met meru-daken
Bali offers Hindoeisme DwiBhumi balinese dans
Balinees sarad-offer gemaakt van rijstdeeg

 

 

 

 

 

Kenmerkend voor de Balinese dans zijn niet alleen de indrukwekkende kostuums, maar vooral ook de expressieve gelaatsuitdrukking, de sierlijke, soms vloeiende en ingetogen, dan weer felle en krachtige hoofd-, nek-, schouder-, arm- vinger- en teen(!)bewegingen. En niet te vergeten de nauwe samenwerking met de muziek, gamelan.

Training van jonge dansers
De training van dansers op Bali begint al op jonge leeftijd. In de bale banjar (open wijkgebouw) van de meeste wijken kun je op gezette tijden of vlak voor een tempelfestival (odalan) kinderen en volwassenen zien oefenen. Er zijn vaak meerdere dansdocenten aanwezig en de meest begaafde leerlingen staan vooraan.

DwiBhumi Bali Balinese dans
Leraar corrigeert de beweging van een jonge danseres. Foto: Hedi Hinzler

 

De docent kneedt de lichamen van de dansers in de juiste houding (de basishouding heet agem), net zo lang totdat ze op de muziek van een echt gamelan-orkest mogen oefenen en zich zo kunnen voorbereiden op hun eerste optreden in de tempel.

Taksu
Bij dansen in de tempel gaat het in eerste instantie om religieuze toewijding. Hoogstaande techniek wordt door het kritische publiek van mensen echter wel zeer gewaardeerd en minder bekwame dansers worden vaak zonder pardon uitgelachen. In principe kan en mag iedereen aan een tempelvoorstelling meedoen (op o.a. zwangere vrouwen, vrouwen die in hun menstruatieperiode zitten en rouwenden na).

DwiBhumi Bali Balinese dans Arma Museum Ramai
Jonge dansers bereiden zich voor op een optreden in een tempel – foto: Aafke de Jong

Een danser wordt beoordeeld naar de mate waarin hij of zij taksu (bezieling) bezit en dit weet over te brengen op het publiek. Het toppunt is bereikt als een danser het karakter dat hij of zij danst niet alleen perfect uitbeeldt, maar ook daadwerkelijk lijkt te worden. Hoe geloofwaardig ben je als danser in de ogen van het publiek? Dat is waar alles om draait.

Videobeelden van een dansles op Bali voor meisjes (ARMA Museum Ubud/Peliatan, docent: Ni Gusti Ayu Raka Rasmi):

Videobeelden van een dansles op Bali voor jongens (ARMA Museum Ubud/Peliatan). De leraar, I Wayan Jayamerta, leert hen de basis van de krijgsdans Baris Tunggal.

Dansgenres – Er is een groot aantal dansgenres op Bali, afhankelijk van plaats (desa), tijd (kala) en situatie (patra). Zo zijn er solodansen waarin je kunt uitblinken en groepsdansen waarin je je achter een meer getalenteerde ‘collega’ kunt verschuilen. Er zijn dansen met of zonder verhaal, maskerdansen, krijgsdansen, hofdansen, dansen die zelf het ritueel vormen (bv. trance-dansen), maar ook dansen die de ceremonie opluisteren en vervolmaken of dienen ter vermaak en educatie van het publiek. Het publiek bestaat voor de Balinezen niet alleen uit de tempelgangers, maar ook uit goden, demonen, voorouders en natuurlijk (buitenlandse) gasten…

Uiteraard werpt het bovenstaande slechts een kleine blik in het hoe en waarom van Balinese dans. Voor wie meer wil weten; lees veel over Bali, volg een workshop of kom naar een van onze lezingen!

Of natuurlijk het allerleukst van alles: ga zelf een keer naar Bali!

Kijk onder dansrepertoire DwiBhumi om te zien welke dansen DwiBhumi uitvoert. Of laat je inspireren door te klikken op foto/video of laat zelf je handen wapperen tijdens een van onze workshops, bijvoorbeeld de workshop Balinese dans, workshop wayangpoppen maken of workshop offerandes maken.

Lezen over Bali en Balinese dans
Voor de serieus geinteresseerde raden wij een aantal interessante boeken aan. Hier vindt u een boekenlijst met enkele tips.

Tekst: Aafke de Jong ©

Tong Tong Fair 2012 optredens DwiBhumi

Op 17 mei beet DwiBhumi het spits af tijdens de opening van de jaarlijkse Tong Tong Fair (vroeger Pasar Malam Besar) op het Malieveld in Den Haag. Dit jaar was danseres Roxanne Spijkers voor het eerst sinds een aantal jaar weer van de partij en zal in de nabije toekomst hopelijk weer vaak te zien zijn. Samen met Aafke de Jong danste ze de Balinese bijendans Oleg Tambulilingan, die in de jaren ’50 gemaakt werd door I Ketut Maria in opdracht van impressario John Coast voor een tournee door de VS en Europa. De dans werd voor het eerst uitgevoerd door Ni Gusti Ayu Raka Rasmi (vrouwelijke rol) en I Sampih (mannelijke rol) uit Peliatan.

Ook danseres Deby Subiyanti verraste met de Javaanse dans Sri Golek Rejeki uit Solo. Deze dans gaat over een jonge vrouw die zich voor de spiegel mooi maakt om uit te gaan. Ayu Supriyono danste de een deel uit de Balinese hofdans Legong Keraton (het deel van de condong, de hofdienares). Haar jonge leerlingen ontroerden het publiek met de Balinese welkomstdans Panyembrama.

Op dinsdag 22 mei kwam DwiBhumi opnieuw ten tonele met de Oleg Tambulilingan (Aafke de Jong en Roxanne Spijkers). Zij voerden het Indonesische dansprogramma samen uit met de danseressen van Ina Dance, die een verrassende medley van West-Javaanse dansen lieten zien.

Oleg Tambulilingan door DwiBhumi Tong Tong Fair 2012
Roxanne en Aafke dansen Oleg Tambulilingan tijdens de Tong Tong Fair 2012. Foto: Marcel van Beek

Balinese dansgroep DwiBhumi

“Bali is onze passie en die delen wij graag met anderen!”

DwiBhumi  verzorgt met veel passie, enthousiasme en professionaliteit dansvoorstellingen afkomstig van het Indonesische eiland Bali voor een zeer divers publiek. Locaties varieren van huiskamers, theaters, musea en restaurants tot pasar malams, festivals, scholen, beurzen, weilanden, kerktorens of buiten in de sneeuw. Kortom, waar u maar wenst!

Dansvoorstellingen, lezingen en workshops – Naast dansvoorstellingen, indien gewenst met live gamelanmuziek, verzorgen wij workshops en lezingen over Bali. Ook maken wij zelf nieuwe choreografieen geinspireerd op diverse cultuuruitingen van Indonesie en Azie in het algemeen.

DwiBhumi beschikt over een zeer uitgebreid repertoire aan Balinese dansen, dat tijdens ieder bezoek aan Bali wordt uitgebreid. Onder dansrepertoire DwiBhumi kunt u zien welke Balinese dansen DwiBhumi onder andere uitvoert. Hier kunt u zich laten inspireren voor uw eigen feest, bijzondere openingsact of andere speciale gelegenheid.

TongTong Fair 2011 Legong Keraton Lasem
Scene uit de Balinese hofdans Legong Keraton uitgevoerd door DwiBhumi tijdens het Tong Tong Festival 2011 – foto: Marcel van Beek

Voor ons een logische volgende stap: Naast het verzorgen van Balinese dansoptredens rijkt onze kennis, door jarenlange ervaring, inmiddels veel verder. Tevens kunt u nu bij ons terecht voor uw bruiloft of (bedrijfs)feest compleet verzorgd in Balinese sfeer en stijl. Denkt u bijvoorbeeld aan kostumering van uw gastdames en -heren, styling van uw locatie, uitnodigingen en ander drukwerk in de stijl van Bali en natuurlijk authentieke Balinese catering.

DwiBhumi: twee werelden DwiBhumi betekent  ‘twee werelden’ in het Sanskriet; een taal uit het oude India, die in het Balinese theater, dat banden heeft met de Indiase uitvoerende kunsten, nog steeds veelvuldig wordt gebruikt. DwiBhumi verwijst ook naar de Balinese begrippen ‘sekala’ en ‘niskala’ – de zichtbare, tastbare wereld en de onzichtbare, immateriele wereld waarop de religie van Bali is gebaseerd. Maar met ‘twee werelden’ bedoelen we uiteraard ook de Balinese en de Nederlanse cultuur. Twee werelden die letterlijk en figuurlijk mijlenver uit elkaar liggen, maar die door middel van kunst en cultuur dichter bij elkaar komen.

dwibhumi balinese dance company netherlands legong keraton lasem tong tong fair
Balinese dance company DwiBhumi performs the court dance Legong Keraton Lasem during the yearly Tong Tong Festival in The Hague  – foto: Marcel van Beek

Life gamelanmuziek – Afhankelijk van uw budget, de gelegenheid en de locatie kan er een solo- of duo-optreden plaatsvinden of kunnen we met een groter aantal dansers of zelfs onze voltallige groep komen. Voor speciale gelegenheden kan er echter ook een echt gamelan-orkest worden ingehuurd, wat een optreden nog feestelijker maakt. Voor een optreden met live-muziek raden wij u aan zo vroeg mogelijk te boeken in verband met de beschikbaarheid van het orkest.

dwibhumi bali bedrijfsfeest balinese dans gamelan decoratie entertainment catering
Gamelangroep Mekar Swari uit Brussel o.l.v. Made Agus Wardana treedt op samen met DwiBhumi, november 2014 – foto: Teun Kok

Inleiding bij optredens Voorafgaande aan een optreden geven we meestal een introductie waarin we ingaan op diverse aspecten van de Balinese dans en cultuur, zoals de (rituele) context en de kostuums. Ook lichten we enkele bewegingen toe die u in de dansen zult kunnen herkennen. Hiermee hopen wij onze optredens zo toegankelijk mogelijk te maken.

Wilt u uw publiek nog meer bij onze optredens betrekken of hen zelf het echte Bali-gevoel laten beleven door zelf met handen en voeten aan de slag te gaan, dan kunt u voor hen ook een Balinese dansworkshop bij ons boeken.

Onder het kopje algemene informatie over Balinese dans: een introductie krijgt u een indruk van de rol van Balinese dans in het dagelijks leven op Bali. Onder het kopje foto/video treft u beeldmateriaal van onze optredens en workshops aan.

Neemt u gerust contact met ons op voor meer informatie over onze Balinese (Indonesische) dansoptredens of vraagt u een offerte aan via ons contactformulier.

DwiBhumi op Bali – DwiBhumi Balinese Dans & Cultuur is in 1999 opgericht door danseres, choreograaf en dansdocent Aafke de Jong in Ubud, Midden-Bali. Sinds 2003 zet DwiBhumi alle werkzaamheden vanuit Nederland voort en is de groep inmiddels uitgegroeid tot ca. 8 dansers. Ook zijn er enkele dansers in opleiding.

Van 1999 tot 2003 organiseerde DwiBhumi in samenwerking met Museum Puri Lukisan in Ubud (Midden-Bali) workshops, performances en lezingen, onder andere op het gebied van Balinese dans, gamelan, houtsnijden, wayangpoppen maken, schilderen, offerandes maken en Balinees koken.  Scholieren uit Singapore en Australie volgden er diepgaande cursussen en geinteresseerde toeristen van over de hele wereld konden de Balinese cultuur aan den lijve ondervinden.

Veel van deze workshops en lezingen kunt u ook hier bij ons in Nederland en Belgie volgen.

DwiBhumi werkte er samen met een twaalftal Balinese kunstenaars en kreeg in 2003 een vermelding in de Lonely Planet Travel Guide. Door de ernstige bomaanslag in de Balinese badplaats Kuta op 12 oktober 2002 liep het bezoekers-aantal naar Bali echter dusdanig terug dat de activiteiten niet langer in het museum konden worden uitgevoerd. Zie ook: www.museumpurilukisan.com.

Sinds 2003 is DwiBhumi in Nederland actief bezig met het promoten van de Balinese kunst en cultuur. Wij hopen u dan ook graag eens te mogen verwelkomen tijdens een van onze optredens, workshops of lezingen en danken u graag voor uw interesse!

Kijkt u onder nieuws voor een aankondiging van onze openbare optredens en workshops of meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief die ca. 1 x per 2 maanden verschijnt.

Balinese flora en faunadansen tijdens de Pasar Siang Taman Indonesia

Taman Indonesia Pasar Siang mei 2012
Opgehaald met de TukTuk. Op naar Taman Indonesia, Pasar Siang mei 2012. Foto: Indo Jago

In de enige echte Indonesische dierentuin die Nederland rijk is, Taman Indonesia in Kallenkote (ja, dat ligt echt in Nederland en wel vlakbij Steenwijk), danste Aafke de Jong van DwiBhumi een drietal Balinese dansen tijdens de Pasar Siang op 13 mei 2012. Geheel in stijl met de locatie waren dat de welkomstdans Panyembrama, waar de danseres aan het einde van de dans het publiek welkom heet met bloemen, de Cendrawasih (video), dans van de Paradijsvogels en tenslotte de moderne Balinese dans Kembang Girang die gaat over vrolijk gekleurde bloemen. Flora en fauna dus alom vertegenwoordigd. Het zal overigens toch niet zo zijn dat de paradijsvogel, die met uitsterven is bedreigd, straks alleen nog maar in Balinese dansen rondvliegt…!?

Op de foto boven: Aafke werd van station Steenwijk opgehaald met een Tuktuk die Taman Indonesia uit Thailand had besteld. Deze schijnt dan in stukken in Nedeland aan te komen waar je hem vervolgens zelf als een bouwpakketje in elkaar zet. Ze rijden overigens nu wel op electriciteit in plaats van op diesel :-)!